Jaarboek Achterhoek en Liemers 1572

Jaarboek Achterhoek en Liemers 45 over 1572; de geboorte van Nederland, uitgekomen

Het Jaarboek Achterhoek en Liemers (nr. 45) van 2022 staat in het teken van de Tachtig­jarige Oorlog en haakt daarmee aan op de manifestatie 1572; de geboorte van Neder­land; die volgend jaar landelijk zal plaatsvinden.

Zeventien artikelen van de hand van maar liefst dertien verschillende auteurs belichten in het extra dikke Jaarboek de gebeurtenissen gedurende de eerste jaren van de Tachtigjarige Oorlog zoals die zich in de Achterhoek en Liemers hebben afgespeeld.

Centraal in deze artikelen staan de steden die in het begin van de Opstand te maken hadden met de strijd tussen de opstandelingen en het Spaanse gezag. Als belangrijkste stad is dat Zutphen. Zutphen koos in de zomer van 1572 voor de kant van de opstandelingen, maar werd daar later in het jaar zwaar voor gestraft door de Spaanse troepen onder leiding van Don Frederik. Het zou het begin zijn van een jarenlang lijden en een diepe verdeeldheid tussen het protestantse en rooms-katholieke bevolkingsdeel. De inwoners van Doesburg, Doetinchem en Bredevoort werden gespaard, maar kregen net als de plattelands­bevolking nog decennia te lijden onder de plunderingen van zowel Spaanse als Staatse troepen.

Naast artikelen over genoemde steden, schetst het Jaarboek in verschillende artikelen portretten van de hoofdrolspelers in de Tachtigjarige Oorlog. Dit zijn aan de zijde van de Spanjaarden Filips II van Spanje, Fernando Álvarez de Toledo (Alva), Fadrique Álvarez de Toledo (Don Frederik; zoon van Alva), en aan de zijde van de opstandelingen, Willem van Oranje en diens zwager Willem van den Bergh. Willem van den Bergh leidde namens Willem van Oranje de Opstand in Oost-Nederland. Vier hoofdstukken in het Jaarboek zijn aan hem gewijd. Deze behandelen de gevolgen van de strijd voor de boerenbevolking; zijn persoonlijke missie, gericht op het heroveren van zijn kastelen Huis Bergh en Slot Ulft; de tragische nadagen van Willem en zijn vrouw en hun laatste rustplaats en een vermeend portret van Willem van den Bergh door de schilder Anthonis Mor. In het artikel hellebaarden, haakbussen en hooivorken wordt de legervorming en bewapening van beide partijen in het conflict belicht.

Buiten het thema zijn er nog vier artikelen over uiteenlopende onderwerpen in dit Jaarboek opgenomen; De Weetink te Zelhem, Meester Heuvel als Biedermeierpersoonlijkheid, Rooms-katholiek antisemitisme in de Achterhoek en Liemers en de boommarter in onze regio.

De presentatie van het Jaarboek vindt plaats in de Koppelkerk te Bredevoort. De datum van de presentatie wordt spoedig bekend gemaakt op de website van het Erfgoedcentrum Achterhoek en Liemers, www.ecal.nu.

De in onze regio deelnemende partijen, het Erfgoedcentrum Zutphen, het Erfgoedcentrum Achterhoek en Liemers en de in het Cultuur- en Erfgoedpact Achterhoek verenigde gemeenten Aalten, Berkelland, Bronckhorst, Doesburg, Doetinchem, Montferland, Oost-Gelre, Oude IJsselstreek en Winterswijk nemen daarmee de aftrap voor alle festiviteiten en herdenkingen die in het kader van 1572: de geboorte van Nederland, zullen volgen.

Het Jaarboek Achterhoek en Liemers, nr. 45, is voor € 19,95 te koop via www.achterhoekseboeken.nl, in de studiezaal van het Erfgoedcentrum Achterhoek en Liemers te Doetinchem en bij de regionale boekhandel.

Foto: 16 november 1572, de Spaanse troepen onder bevel van Don Frederik bestormen Zutphen (Collectie Rijksmuseum Amsterdam)