Wijnbouw in Openluchtmuseum

In het Nederlands Openluchtmuseum in Arnhem zijn de eerste wijnstokken geplant van wat op termijn een ommuurde biologische wijngaard wordt, geheel naar de middeleeuwse traditie in dit gebied. Met het aanplanten van deze wijngaard gaan het Nederlands Openluchtmuseum en Geldersch Landschap & Kasteelen een langdurige en duurzame samenwerking aan om gaan om kennis uit te wisselen over de (geschiedenis van) de wijnbouw in Nederland. Operationeel directeur van het Nederlands Openluchtmuseum Joop Bergevoet:

“In de late middeleeuwen werd in het gebied waar nu het Nederlands Openluchtmuseum gevestigd is al wijn verbouwd. Als museum van het alledaagse leven brengen wij de verhalen uit het verleden - het culturele erfgoed - tot leven en geven ze door. Dat hebben wij gemeenschappelijk met Geldersch Landschap & Kasteelen. Door vandaag samen de eerste wijnstokken te planten vertellen we het verhaal van de rijke geschiedenis van wijnbouw in dit gebied. De kennis uit het verleden en het heden wordt gebruikt om in de toekomst duurzaam te produceren.”

Permanente bodemvergroening door het aanplanten van wijnstokken zorgt ervoor dat meer water in de bodem wordt opgeslagen

Wijnbouw tegen verdroging van (landbouw)grond
De laatste jaren valt er naar verhouding steeds minder regen wat, met name in Oost-Nederland, leidt tot een erg droge en verschraalde bodem. Biologische wijnbouw met permanente bodemvergroening draagt bij aan het stabiliseren van de waterhuishouding in de bodem en helpt verdroging van landbouwgrond tegen te gaan. Het verhoogt de bodemdiversiteit en houdt het bodemleven actief. De permanente vergroening gaat zo erosie tegen en verlaagt tevens de bodemtemperatuur aanmerkelijk. Peter van den Tweel, directeur van Geldersch Landschap en Kasteelen over het project:

“Dit past heel goed in onze missie. Samen met onze partners (pachters), waar Wijngoed Mariëndaal er één van is, zien wij het als onze taak om de grond op een duurzame wijze te beheren en zo op een verantwoorde manier te behouden voor de generaties na ons. Wij laten het natuurlijke en culturele erfgoed onder de mensen leven en geven het door. In deze mooie samenwerking met het Openluchtmuseum en Wijngoed Mariëndaal maken wij de geschiedenis van de wijnbouw in Nederland tastbaar voor publiek, met een duidelijke verbinding naar het heden.”

Wijnbouw in (Oost-)Nederland
Vanaf de jaren zeventig van de twintigste eeuw is wijnbouw terug op Nederlandse bodem – nu vijftig jaar geleden. Tot in de middeleeuwen waren wijnstokken aangeplant op Nederlands grondgebied in de nabijheid van kloosters, kastelen en op landgoederen. Gedurende de Kleine IJstijd (KNMI: 1430 tot 1850) verdween de wijnbouw nagenoeg volledig. Door deze lange afwezigheid is onze wijnbouwtraditie relatief jong en niet gebaseerd op een historische ideologie. De Nederlandse wijnbouwers kiezen pragmatisch voor druivenrassen die het best gedijen in Nederland en zetten in op duurzaam bodemgebruik. Biologische wijnbouw met permanente bodemvergroening is duurzaam en bovenal gaat het verdroging tegen waar op dit moment vooral Oost-Nederland last van heeft. De wijnrank is een diepwortelend gewas die op zoek gaat naar grondwater en regenval beschikbaar houdt voor de bodembedekkers. Besproeien met bijvoorbeeld oppervlaktewater is tijdens drogere periodes niet noodzakelijk. De vergroening gaat ook verdamping van het regenwater tegen en houdt het bodemleven actief zodat een gezonde bodemdiversiteit in stand wordt gehouden. Biologische wijnbouwers spreken van een goede balans tussen de bodemelementen grond, water en lucht. Henk Oost van Wijngoed Mariëndaal en initiatiefnemer van het project in het Openluchtmuseum:

“We hebben hier gekozen voor de souvignier gris, die sinds de jaren 80 van de twintigste eeuw in Nederland wordt aangeplant. In eerste instantie vijftig stokken, die op een hedendaagse manier worden geplant. Dat wordt in de komende periode langzaam uitgebreid. Ook gaan we nog een stenen muur bouwen waar op klassieke wijze wijndruiven tegenaan worden gezet zoals dat al in de middeleeuwen in dit gebied gebruikelijk was. Naast hedendaagse methodes gaan we ook klassieke wijnbouwmethodes in beeld brengen. Naar verwachting worden in 2023 de eerste mousserende wijnen uit het Openluchtmuseum geproduceerd.”