Hoe help je de egel in de winter?

Egels zijn nu als het goed is allemaal in winterslaap. Toch is het heel normaal dat ze af en toe wakker worden en in je tuin rondscharrelen. Boswachter Mathiska van Natuurmonumenten legt uit waarom en vertelt wat je kunt doen om ze te helpen.

Egels zitten momenteel diep in hun winterslaap. Als je een egel vindt en denkt "daar zit niks geen leven meer in", bedenk dan dat hun ademhaling verlaagt is en hun hartslag gedaald tot een paar slagen per minuut. Ook hun lichaamstemperatuur daalt tot 2 tot 5 graden en hun stofwisseling stopt zelfs helemaal. Laat de egel dus gewoon met rust, want waarschijnlijk slaapt hij. Echter om de 7 à 11 dagen worden ze even wakker. Meestal merk je daar niks van omdat ze lekker doorsnoozen in hun nest. Maar soms gaan ze ook even scharrelen in je tuin. En op die momenten kun je ze een handje helpen om de winter door te komen.

Het gaat slecht met de egel

De afgelopen 10 jaar is het aantal egels in Nederland gehalveerd! Door de vele 'onderhoudsvriendelijke' tegeltuinen die rondom zijn afgesloten met schuttingen is hun leefgebied drastisch verkleind en kunnen ze steeds moeilijker aan voedsel komen. Ook zijn er bijna geen goede schuilplekken meer. Ze hebben onze hulp keihard nodig!

Hoe kun je helpen?

Allereerst zorgen dat je een 'egelsnelweg' aanlegt. Egels leggen 's nachts met gemak 1 tot 2 kilometer af om op diverse plekken hun voedsel te vinden. Maar al die schuttingen tegenwoordig blokkeren hun doorgang. Een simpele opening in de schutting van zo'n 14x14 cm maakt al dat ze veilig hun weg kunnen vervolgen. Heb je een afscheiding van gaaswerk? Maak daar dan een gat in ergens onderaan. Om te zorgen dat ze niet blijven hangen aan scherpe randen kun je een stukje PVC buis door het gat steken. Je kunt tegenwoordig zelfs speciale egeldoorgangen kopen bij diverse winkels.

Ruim je tuin niet te netjes op. Egels zijn dol op rommelige hoekjes met bladeren, want daar zit vaak veel voedsel als torretjes en wormen. Bovendien is zo'n lekkere grote hoop bladeren, compost en takken een prima schuil/slaapplek. Hun slaapplek moet minimaal een halve meter hoog zijn zodat het lekker warm en droog blijft. Vocht is funest voor egels.

Als je een vijver hebt, zorg er dan voor dat je een plankje of trapje hebt waardoor een egel die in het water is gevallen gemakkelijk weer op het droge kan klimmen.

Wist je dat egels een geweldige toevoeging zijn voor de balans in je tuin? Ze zijn dol op slakken die van jouw mooie hosta's knabbelen. Maar ook andere insecten, eitjes en kleine zoogdieren staan op hun menu. Met zo'n natuurlijke balans heb je straks veel minder last van plagen.
Wil jij ook egels in de tuin, zorg dan voor voldoende variatie in je tuin. Ruim je tuin niet te strak op en laat het blad in de borders rustig liggen. En daar waar mogelijk graag zo min mogelijk tegels.

Bouw een egelhuis

Egelhuisjes zijn te kust en te keur te koop en een bouwtekening is ook makkelijk te vinden. Maar de Egelbescherming heeft onderzocht of die egelhuizen wel geschikt zijn. Vele egelhuizen, zoals onder andere die leuke rieten egelhuizen zijn totaal ongeschikt en maken de egels juist doodziek! Ze zijn te klein, te gevoelig voor optrekkend vocht, te makkelijk voor andere dieren om binnen te komen.

Dus voor je met al je goede bedoelingen een egelhuis plaatst, check even de website van de Egelbescherming of je wel een geschikt huis hebt die de egel ook echt kan helpen! Op de website staat ook een geschikte bouwtekening zodat je zelf een geschikt egelhuis kunt maken.

Een goed egelhuis is voldoende groot, heeft een dakbedekking die waterdicht is, heeft voldoende ventilatie en een smalle ingang tegen insluipers. De opening niet naar het noorden of noordoosten. En liefst is het huisje afgedekt met bladeren en takken ter camouflage. Ook kun je wat droge bladeren in het huisje leggen zodat ze een warm holletje kunnen maken.

Eten en drinken

Egels eten zich voor hun winterslaap goed rond. Maar na een droge zomer is het lastig om aan voedsel te komen en zijn ze onvoldoende opgevet voor de winterslaap. Daarom zullen ze op warme nachten soms even wakker worden om in jouw tuin te gaan scharrelen voor extra voedsel. In een zo natuurlijk mogelijke tuin met een goede biodiversiteit lukt ze dat prima zelf. Maar extra voedsel neerzetten is tegenwoordig bij een must. Denk hierbij aan harde kattenbrokken en een schaaltje water. Dit kun je gewoon buiten neerzetten, maar ook in een egelhuisje met een halletje. Zo blijft het droog en kunnen katten niet van het eten snoepen.

Let wel! Egels eten nooit op dezelfde plek als waar ze slapen. Dus leg het voedsel niet naast een slapende egel of bij zijn nest.