De schooltandarts

Weet je het nog? Vrijwel iedereen die het zich kan herinneren krijgt weer de bibbers. Als dat gevreesde busje van de tandarts weer op het schoolplein parkeerde en alle kinderen verplicht langs moesten ter controle. De schooltandarts.

Hygiëne
In 1904 bezocht de eerste schooltandarts een basisschool in Zaandam. Het was een logisch gevolg van de in de 19e eeuw groeiende overtuiging dat de overheid verantwoordelijk was voor de volksgezondheid en daarom hygiëne onder de bevolking moest stimuleren. Vooral in grote steden kwamen veel infectieziekten zoals cholera en tyfus voor, maar met name kinderen uit achterstandswijken zagen zelden een dokter. De schoolarts en schooltandarts boden uitkomst en konden gratis controleren of ze nog gezond waren.

Trauma’s
In kleine groepjes werden de leerlingen naar de ‘bekkenbeul’ gestuurd. Die bijnaam kreeg de schooltandarts al snel, omdat hij vaak zonder verdoving in de gaatjes boorde en kiezen trok en daarbij vaak ruw en hardhandig te werk ging. Hoewel die behandeling geen fijne herinneringen opleverde, motiveerde de angst voor gaatjes kinderen vaak wel om beter hun tanden te poetsen.

Concurrentie
De huis- en tandartsen zagen de nieuwe collega’s in het begin als indringers in hun werkveld. En ook de onderwijzers waren vaak niet gediend van een nieuwe volwassene die hun autoriteit aantastte in het klaslokaal. Desondanks werd de schooltandarts vooral na de Tweede Wereldoorlog een vaak geziene gast op het speelplein. Doordat er meer suiker gegeten werd en het belang van een sterk en gezond gebit beter bekend was, werd hij vaker uitgenodigd.

Verdwenen
Tegenwoordig is de schooltandarts grotendeels verdwenen. Uitbreidingen in het zorgstelsel hebben ertoe geleid dat kinderen tot 18 jaar voor de meeste behandelingen gratis naar de tandarts kunnen, waardoor ouders meestal zelf een afspraak maken. In achterstandswijken in grote steden waar dat nog niet gebeurt, komt nog wel af en toe een schooltandarts om toezicht te houden op het poetsgedrag van de kleintjes. En gelukkig voor hen heeft de moderne schooltandarts tegenwoordig wél verdovingen bij zich.

BRONNEN:

• Minnertsga Vroeger, ‘De schooltandarts kindvriendelijk?’
• RTV Rijnmond, ‘Trauma’s na de schooltandarts’
• Is Geschiedenis, Verdwenen beroep, de schooltandarts

AFBEELDING:

Dr. Drew H. Turner treating Loretta Delores Vincent in the Duval County dental trailer, Florida 1947. [Public Domain via Wikimedia Commons]

Hoe ging dit vroeger bij jou? Heb jij ook zulke slechte herinneringen aan de schooltandarts? Zet jouw herinnering hieronder in de reacties.