Zwaai eens!

Bron: zwaaisteen.nl

De Zwaaisteen is ontwikkeld voor mensen die veel thuis zijn en het prettig vinden om wat reuring om zich heen te hebben, zonder dat ze daarvoor het huis uit ​hoeven. Anja Machielse (hoogleraar Empowerment van kwetsbare ouderen aan de Universiteit van Humanistiek) heeft voor het vakblad Human een artikel over het nut van oppervlakkig contact geschreven. “Naar elkaar zwaaien is hier een voorbeeld van”, zegt zij. “Zoiets kleins kan voor mensen heel belangrijk zijn. Het geeft een gevoel dat je deel uit maakt van het sociale gebeuren zonder dat hier allerlei verplichtingen aan vast zitten.”

De Zwaaisteen draagt bij aan het vaker hebben van een ‘glimlach’. Niet voor niets gebruiken we de slogan “Zwaaien voor een glimlach”. Verschillende wetenschappelijke studies tonen aan dat oprecht glimlachen gezond is. Wanneer je glimlacht komt er dopamine vrij, waardoor je je gelukkiger voelt. Ook verlaagt glimlachen het stressniveau. Kort gezegd: lachen is gezond voor je lichaam, geest en het stimuleert een positieve stemming.

Met de Zwaaisteen leveren wij een positieve bijdrage aan het ‘thuis voelen’. Er zijn verschillende wetenschappelijke onderzoeken die aantonen dat sociale binding met de buurt bijdraagt aan het ervaren van een thuisgevoel. “De meeste bewoners associëren thuis voelen vooral met mensen kennen in de buurt. Maar evenzeer is het herkend worden belangrijk. Ze doelen dan op vriendelijke, oppervlakkige contacten die bestaan uit groeten, soms een praatje maken en af en toe samen een biertje of een kopje koffie drinken.” (M. Dautzenberg | Thuisvoelen in de buurt)

HET ONTSTAAN VAN DE ZWAAISTEEN

In het voorjaar van 2019 sprak initiatiefnemer Corinne Tijsseling namens Wijkvereniging Wipstrikkwartier met zestien senioren uit de Zwolse wijk Wipstrik. Het doel van deze gesprekken was om te achterhalen wat de wijkvereniging kan betekenen voor senioren in de wijk. Corinne informeerde tijdens de gesprekken naar de vrijetijdsinvulling van de senioren en naar hun ontmoetingen met anderen. Een aantal senioren, veelal tussen de 60 en 70 jaar, gaf aan er regelmatig op uit t​e trekken. Op bezoek bij familie en vrienden, oppassen op kleinkinderen, sportactiviteiten, zingen in een koor en deelname aan yoga, werden zoal genoemd. Senioren boven de 70 jaar of senioren met gezondheidsklachten lieten weten minder vaak van huis te gaan. Vooral senioren die alleen wonen gaven aan vaker thuis te blijven. Een aantal senioren vertelde dat de behoefte om regelmatig de deur uit te gaan langzaam minder wordt.

Opvallend vaak lieten senioren weten dat ze graag naar buiten kijken en het prettig vinden wanneer er wat te zien valt op straat. Het geeft hen het gevoel nog deel te nemen aan het sociale gebeuren. Gekscherend noemde Corinne eens de term “zwaaivrijwilligers” bij een oudere vrouw die vertelde graag naar buiten te kijken. Deze term bleef hangen. Corinne noemde het voorbeeld ‘zwaaivrijwilligers’ daarna ook bij andere senioren en testte hun reactie. Uiteraard werd er om dit voorbeeld gelachen, maar wel bleek dat de kern keer op keer werd geraakt. Om de opgedane kennis uit de gesprekken te vertalen naar een bruikbaar en effectief initiatief, nodigde Corinne partners uit met de benodigde expertise op dit gebied. Travers Welzijn, met opbouwwerker Marloes Markslag, bood aan om ondersteuning te verlenen bij het ontwikkelen van een initiatief. WijZ (Welzijn Ouderen Zwolle) gaf aan vanaf de zijlijn betrokken te willen zijn. Niet veel later ontstond, vanuit de gedachte dat senioren die veel thuis zijn genieten van wat reuring om hun heen, de Zwaaisteen. Bij de intrede van dit idee werd direct gekozen voor de inzet van een bredere doelgroep dan alleen de senioren. Het voorkomen van stigmatisering was een reden om de doelgroep breder te trekken. Daarbij was ook de gedachte dat een Zwaaisteen zowel voor jongere als voor oudere mensen van betekenis kan zijn.

DE PILOT

De Zwaaisteen is in augustus en september 2019 op 30 plekken in de Zwolse wijk Wipstrik geschilderd. De jongste deelnemer is begin 30, de oudste heeft de leeftijd van 93 jaar. De Zwaaisteen is een proefproject van ruim twee maanden. In deze fase wordt gewerkt met een zelf geschilderde zwaaihand met tijdelijke verf. Hier is bewust voor gekozen omdat het ruimte geeft om het initiatief bij te schaven. Tijdens de testperiode zijn er korte blogs geschreven over de ‘zwaaisteenhouders’. Er is een speurtocht en een kleurwedstrijd georganiseerd voor de kinderen uit de wijk. Dit pilotproject wordt geëvalueerd en afgesloten met een Zwaaifeest. Dit feest is bedoeld voor alle mensen die een Zwaaisteen hebben. Half november 2019 wordt besloten of en hoe de Zwaaisteen zich verder gaat ontwikkelen.

NIJMEGEN
Ook in Nijmegen zijn zwaaistenen gelegd. De 8-jarige Benjamin wilde graag dat meer mensen naar elkaar zwaaiden en vertelde een aantal weken terug over zijn plan in de gemeenteraad van Nijmegen. Afgelopen woensdag hebben Benjamin en een aantal kinderen samen met een aantal gemeenteraadsleden een aantal zwaaistenen gemaakt.

“Mannen horen niet te huilen”, zei Willem tussen twee grote snikken door. “Maar mijn assistent, nee ik bedoel mijn schoonmaakster, zegt dat het goed is als ik eens huil. Daarom vind ik het toch wel fijn dat je even langskomt. “

Vorige week bracht ik spontaan een bezoekje aan Willem. Ik ken hem omdat hij een Zwaaisteen heeft. Willem is 87 jaar en komt zijn huis niet meer uit. Hij wordt vergeetachtig, kan niet meer op zijn woorden komen en is ontzettend bang om ‘dood’ te gaan.

Ondanks dat er maar weinig mensen langs zijn huis lopen en lang niet iedereen de moeite neemt om naar hem te zwaaien, is Willem enthousiast over de Zwaaisteen voor zijn huis. Ik vroeg Willem waarom hij dan toch zo blij is met de steen. “Nou, dat is heel makkelijk. Anderen hebben ook zo’n steen en dat geeft mij het gevoel dat ik ergens bij hoor. En als er iemand naar mij zwaait dan moet ik altijd even lachen. “

Een stukje naoberschap in de stad. Een beetje vriendelijkheid naar elkaar maakt een wereld van verschil! Zwaai jij voortaan ook wat vaker naar je naobers? Ook als er geen zwaaisteen op de stoep ligt.